Villa yapılarının inşaatında betonarme dışındaki yapım sistemlerinin de oldukça sıklıkla kullanıldığını belirtmek ve bunlar hakkında da bir miktar durmak istiyorum.
İnsanlığın doğuşundan beri var olan barınma ve güvenlik ihtiyacı ilk etapta en kolay bir şekilde içinde saklanılabilecek, yağmurdan, kardan, yırtıcılardan korunabilecek mağara, ağaç kavuğu, kaya içleri, toprak çukurlar vb. gibi doğada kendiliğinden oluşmuş korunaklı yerlerde karşılanmaya çalışılmıştır. Zaman geçtikçe, insanlar çevrelerini değiştirebilme becerisi kazandıkça ve birlikte iş yapabilmeyi öğrendikçe ellerine geçen ilk malzemeleri bir araya getirerek artık bulunmayı istedikleri yerlerde kendi barınaklarını, depolarını yapmaya başladılar. Tahmin edebileceğiniz gibi insanoğlunun yapı yapmak için işlemeye başladığı ilk malzemeler taş, ahşap ve toprak gibi eline en kolay gelen, en bol, sadece kuvvet uygulayarak şeklini değiştirebildiği ve ihtiyacını görecek düzeyde sağlam olan malzemelerdir.
İlk önceleri herhangi bir bağlama, yapıştırma, doldurma amaçlı başka bir malzeme yada harç kullanmadan ahşap kütükleri ve taş blokları üst üste koyarak kendilerine dış ortamdan yalıtılmış kapalı hacimler yapmaya başladılar.
Ve bu binlerce yıldır kullanılan bu yapı malzemeleri bundan bir iki yüzyıl öncesine kadar çok büyük bir oranda değişmeden devam etti. Tabi ki malzemeleri hazırlamada, işlemede, taşımada, bir araya getirmede, güzellik anlayışında, fonksiyonel gereksinimlerde ve büyüklük ihtiyacında çok büyük gelişmeler yaşandı. Ancak farkına varmamız çok kolaydır ki, daha geçen yüzyılın başlarında bile hemen hemen yapıların çoğunun büyük bölümü ahşap yada taş malzemeden üretilmekteydi.
Bir önceki yazım olan"Villa İnşaatı Yapım Aşamaları - 1 [Yüklenici Seçimi ve Kaba Yapı İnşaatı]" nda da belirttiğim üzere her ne kadar günümüzde çoğunlukla betonarme inşaat sistemi kullanılsa da, villa yapılarının inşaatında halen ahşap yapım yada taş yapım gibi geleneksel yapım yöntemlerinin de sıklıkla kullanıldığını görmekteyiz. Bunlar yanında çelik yapım sistemleri de villa yapılarının üretilmesinde sıklıkla kullanılmaktadır.
Özellikle geleneksel mimari dokunun korunmuş olduğu bölgelerde yada şehir hayatından uzakta doğal yaşamın içinde ahşap ve taş gibi doğal malzemelerin kullanıldığı sistemler daha çok tercih edilmektedir. Bu bilgiler ışığında ahşap, taş ve çelik yapım sistemleri hakkında genel bilgileri tekrar hatırlayalım.
AHŞAP YAPIM SİSTEMLERİ
Önceki paragraflarda da belirttiğim gibi ahşap en eski yapı malzemelerindendir. Bununla birlikte son yüz yıldır endüstriyel ahşap ve ahşap ürünleri üretimi Almanya'dan başlayarak yaygınlaşmış olup taşıyıcı sistemde dahil olmak üzere, tüm yapı elemanlarında, pencere, kapı gibi bileşenlerde, hareketli yada sabit mobilyalarda ve kaplama yüzeylerinde yoğun bir şekilde kullanımı artarak devam etmektedir.
Konumuz gereği ahşabın villa inşaatında yapım sistemi olarak nasıl kullanılabileceği ile ilgili başlıca güncel teknolojiler ve sistemler şu şekildedir:
AHŞAP KARKAS (Taşıyıcı Duvar ve Döşeme Sistemi)
Ahşap yapılarda en yaygın kullanılan iskelet sistemi, taşıyıcı duvarlara dayanan kat tabanlı sistemdir. Taşıyıcı duvarlar, büyük ahşap dikmeli yapım elemanlarıyla ya da masif ahşaptan yapılma elemanlarla inşa edilebilir. Yük taşıyan hatlar genelde yapının dış duvarları ve bunun bazı ara duvarları, normalde daireler arasındaki duvarlardır. Zeminler ve bazı duvarlar, evin esnemezliğini artıran yapı görevi görürler. Ahşap elemanlar birbirlerine özel geçme sistemleri, bağlantı elemanları ve çivi-vida gibi unsurlarla bağlanırlar.
GLUELAM (Tutkallı Ahşap Kiriş - Kolon Sistemi)
Tutkallı ahşap kiriş, kolon sistemleridir. Gluelam sistemi ile çok dayanıklı ve kuvvetli ahşap taşıyıcı elemanlar üretilebilmektedir. Hatta geniş açıklık gereken spor salonu, fabrika, konferans salonu gibi yapılarda 65 m tek açık geçilen kiriş örnekleri bulunmaktadır. Bu özellikleri sayesinde villalarınızın minimum kolonla ve maksimum açıklık geçilerek özellikle iç mekanda kesintisiz, bölüntüsüz büyük alanlara sahip olması sağlanabilir. Bunun yanında uzun konsol çıkmaları yapılarak büyük teras balkonlar yada uçan görünümlü bir bina mimarisi elde edilebilir. Çatıda kullanılarak rahatlıkla tonoz mimarisi elde edilebilir. En sağlam ahşap yapı sistemlerindendir.
LVL (Lamine Kaplama Ahşap Sistemi)
Ahşap yapı elemanlarına duvar ve döşeme yüzeylerinde kaplanan tabakalı yapıştırılmış ahşap plakalardır. Farklı kalınlıklarda ve en x boy ölçülerinde olabilir. Yapıya rijitlik vererek hem duvar ana yüzey kaplaması işlevini hem de taşıyıcılık kazandırma işlevini görür.
CLT (Çapraz Lamine Ahşap)
Ahşap plakaların birbirine çapraz şekilde üst üste sıralanarak yapıştırılması yoluyla elde edilen elemanlardır. Duvar, döşeme, tavan, çatı panelleri bütün halde üretilir ve inşaat sahasına büyük paneller olarak sevk edilir. Yapının statik hesabına bağlı olarak Gluelam yada Karkas sistemle birlikte de uygulanabilir. CLT plakalar ile villanızın bir kaç gün içinde genel hatları ile tamamlanması mümkündür.
KÜTÜK SİSTEMLER
Kütük ahşap evler çok eski zamanlardan beri kullanılan yapılardır. Ülkemizde nemden koruduğu ve sık ormanlık alanlara yakın olunduğu için özellikle Karadeniz bölgesinde yoğun olarak tercih edilir. Kütük evler uzun süre bakım gerektirmediği ve psikolojik olarak da insanı rahatlattığı için sağlıklı bir yapı tipidir. Kütük sistemle yapılmış villanız bir dağ evi, bir orman evi olabileceği gibi, özellikle modern tasarım ve sistemleri kullanarak şehir içinde de rahatlıkla inşa edilebilecek tiplerde tasarlanabilir.
PPVC (Prefabrike Ön Tamamlamalı Hacimsel İnşaat)
PPVC (Prefinished Prefabricated Volumetric Construction) olarak adlandırılan, modüler kutu birimlerin üst üste ve yan yana dizilerek bir araya getirilmesi yoluyla yapının inşa edildiği sistemlerdir. Üretimin büyük çoğunluğu fabrika ortamında gerçekleştirilir. Yapım süresinden %30 - %90 aralığında tasarruf sağlar. Malzeme israfını, işçilik hatalarını ve iş kazalarını minimize etmek için oldukça faydalı bir yöntemdir. Villanızı ahşap karkastan modüler odalar halinde istediğiniz plan tipine uygun olarak tasarlayıp hızla imal ettirerek sahip olabilirsiniz. Modüller iç mekan kaplamaları, sabit mobilyaları, kapı, pencere gibi donanımları ve hatta cephe ve çatıları ile bitirilmiş olarak inşaat alanına gelirler ve orada birbirlerine ve alt yapı tesisatına bağlanırlar.
Bu kadar çok çeşitli kullanım alanı bulunan ahşap yapı malzemesinin ve ahşap taşıyıcı sistemlerin üretilmesinde ve kullanımında bazı noktalara dikkat etmek önem kazanmaktadır. bunların bazıları genel olarak tüm yapılar için de ortak olurken, bazıları özellikle ahşap yapılarda dikkatle ele alınmalıdır.
Ahşap Villa Yaparken Temel Alınması Gereken Konular:
Isının Korunması
Ahşabın ısı iletme katsayısı çok düşüktür ve doğal bir ısı yalıtım malzemesi özelliği gösterir. Isı köprüleri oluşturmayan, doğru ısı yalıtım uygulaması ile birlikte kullanıldığında ahşap yapılar çok iyi ısı yalıtım sağlarlar ve bu sayede hem yazın, hem kışın enerji tüketimini azaltmaya yardımcı olurlar.
Neme Karşı Koruma
Her bina devamlı olarak neme maruz kalır. Villanız da bundan ayrı tutulamaz. Bu nedenle yapısal ahşap yüzeylerin ve ahşap kaplamaların neme karşı çok iyi bir şekilde korunması gerekir.
Yangına Karşı Koruma
Her ülkede ayrı bir yangına karşı korunma yönetmeliği ve şartnameleri olmakla birlikte, ahşap ürünlerin yangına karşı korunmasında etkin önlem alınması gerekliliği hemen her bölgede mevcuttur. Bazı endüstriyel yöntemlerle üretilmiş ahşap yapı ürünleri üretim yöntemlerine bağlı olarak uzun süreler yangına karşı dayanım gösterebilmektedirler. Ahşap elemanların kesitleri yani kalınlıkları arttıkça yanan dış kısmın kömürleşmesi ile alevin iç kısımlara doğru ilerlemesi yavaşlar yada durur, bu ahşap elemanların yangına karşı dayanımındaki temel davranıştır. Yine de ahşap villanızda kaplamaların ve diğer ahşap elemanların normal yapılara göre oran olarak daha çok olduğunu ön görerek çeşitli yangın algılama, kaçış, önleme ve söndürme önlemlerini almanız faydalı olacaktır.
Akustik Kalite
Ahşap yapılar akustik kalite açısından genel olarak betonarme yapılar kadar iyidir. Hatta kaliteli bir akustik projelendirme ile çok daha iyi sonuçlar alınabilir. Akustikte iki önemli husus vardır, ses kaynağından çıkan ses dalgalarının çarptıkları yüzeylerden geri yansımasıyla oluşan çınlamaya karşı alınan önlemler, ve ses kaynağından çıkan ses dalgalarının diğer mekanlara geçişine karşı alınan yalıtım amaçlı önlemlerdir. Ahşap villanızın temel yapısal elemanlarının bir araya getirildiği montaj sürecinde doğru bağlantı elemanlarının seçimi, detay uygulama doğruluğu, duvar - döşeme kesitlerinde ve yüzeylerinde ses geçirimsizliği ve ses yutuculuğu arttıran malzemelerin kullanımı iyi bir akustik ortam sağlayacaktır. Akustik önlemlerin proje tasarım sürecinde alınmamasından kaynaklanan kötü inşaat uygulamalarının telafisi oldukça maliyetli yada ne yazık ki çirkin sonuçlara sebep verebilir.
Hava Kalitesi
İç mekan hava kalitesi sağlığı doğrudan etkileyen önemli bir etmendir. Ahşap yapı sistemi ile inşa edeceğiniz villanızın iç mekan hava kalitesi bu açıdan diğer tüm yapım sistemlerine göre çok daha iyi olacaktır. Ahşap, yüksek karbon tutma özelliği sayesinde doğal olarak çevreci bir yapı malzemesidir. Oda sıcaklığının ve nemin ahşap yüzeyler boyunca tüm oda içinde homojen bir şekilde dağılmasını da sağlayarak yaşam konforunuza ve sağlığınıza katkıda bulunur. Havada nem arttığında ahşap nemi tutar ve nem azaldığında tuttuğu nemi geri bırakır, bu sayede ortamdaki nemin aşırı dalgalanmasının sebebiyet vereceği rahatsızlık hissini azaltır. Ahşabın bu özelliklerinin korunabilmesi için sadece difüzyona açık boya, cila, yüzey koruma malzemeleri uygulanmalıdır.
İnşaat Zamanından Tasarruf
Ahşap yapı sistemleri betonarme ve kagir yapı sistemlerine göre kuru yapı sınıfına girmektedir. Bu sayede de bir kürlenme yada kuruma süresine ihtiyaç duyulmamaktadır. Yapı elemanlarının büyük çoğunluğu önceden boyutlandırılmış olarak inşaat alanına geldiği ve parçaların bir birleri ile bağlantıları da standart elemanlarla modüler bir şekilde sağlanabildiği için inşaat sürecinde önemli ölçüde hız kazanmak mümkün olmaktadır. Hatta müstakil villanızın bir gün içerisinde tamamen yağmura karşı korunmalı bir şekilde kapatılması ihtimal dahilindedir. Bu sayede işçilik maliyetlerinden tasarruf edebildiğiniz gibi hayatınızı geçirmek istediğiniz villanıza bir an önce taşınmak imkanına da sahip olabilirsiniz.
Mekandan Tasarruf
Tuğla bir duvarın, ahşap bir duvara göre benzer ısı yalıtımını sağlayabilmesi için en az üçte bir oranında daha kalın olması gerekmektedir. Bununla birlikte, ahşap taşıyıcı elemanların esneklikleri ve hafiflikleri sayesinde taşıyıcı elemanların kesitleri betonarme kolon kirişlere göre de daha narin çıkabilmekte bu sayede de mekan köşelerinde yada tavanlarında bulunan dişlerin oluşmasına gerek kalmamaktadır. Ahşap yapılarda iç mekanda alan kaybı, betonarme veya taş bir yapıdaki duvarlara göre daha ince duvar kalınlığı kullanılabildiğinden daha az olmaktadır. Örneğin İstanbul'da 40 m lik tuğla dış duvara göre aynı şartları sağlayacak ahşap dış duvar 5-6 m² lik alan avantajı sağlayacaktır.
İşlem Süresinden Tasarruf
Ahşap yapı elemanları, kirişler, kolonlar, döşeme ve duvar elemanları, OSB, MDF gibi yüzeysel elemanlar, kesici ve delici el aletleri ve makineler ile son derece kolay işlenebilir. Bu sayede işlem süresi kısadır. İşçilik hataları daha çabuk görülür ve düzeltilebilir. Çivi, vida vb ile işlem yapmak çok kolaydır.
Sağlamlık
Ahşap, öz ağırlıkları üzerinden çelik ile kıyaslandığında (yani birim hacimdeki ağırlık-kütle olarak malzeme miktarları üzerinden kıyaslandığında) 14 kat daha dayanıklıdır. Yani çok daha hafif ve az malzeme kullanımı ile gerek çekmeye, gerek basınca karşı yüksek dayanım gösteren bir taşıyıcı sistemi ahşap ile elde etmek mümkündür. Özellikle büyük açıklık ve ağır yük hesabı gerektirmeyen villa projelerinde ahşap kullanımının önemli nedenlerinden biri de depreme karşı güvenliği sağlayabilecek en önemli yapım sistemlerinden olmasıdır. Ahşap sahip olduğu esnek malzeme özellikleri ile deprem anındaki yatay ve düşey yükleri kendi içinde ve bağlantı noktalarında sönümlendirerek depremin şiddetini de yumuşatmakta ve yıkılmadan ayakta kalabilmektedir.
Standartlar
Ahşap yapı ürünlerinin bir çok ülkede özelleşmiş kalite ve uygulama standartları bulunmaktadır. Villanızı hangi ülkede yapacaksanız, o ülkenin standartlarını incelemeniz ve gerekli standartları karşılayan malzemeleri kullandığınıza emin olmanız gerekmektedir.
TAŞ YAPIM SİSTEMLERİ
Taş yapı malzemesi de ahşap gibi insanoğlunun yapı yapmak için kullandığı en eski malzemelerdendir. Taş her ne kadar ahşap gibi kolay işlenebilir olmasa da özellikle sağlamlığı, kalıcılığı ve çevre koşullarına karşı dayanıklılığı ile genellikle kamusal mimarinin en önemli yapı malzemesi olmuştur.
Kamusal mimari yanında konut yapılarının ve müstakil villaların da taştan yapıldığı bir çok bölge vardır. Özellikle ormanlık alanların fazla olmadığı buna rağmen taş ocaklarının daha kolay erişilebildiği bölgelerde taş mimarisi ve taş malzeme kullanılarak inşa edilen yapılar bölge mimarisinin karakterini oluştururlar. Ülkemizde konut alanında bunu en iyi görebileceğimiz örnekler arasında Kapadokya bölgesini, Mardin evlerini ve Bodrum yarım adasındaki taş konutları gösterebiliriz.
Geleneksel Taş Bina yapım yönteminde binanın tüm iç ve dış duvarları tamamen kesme ve yığma taştan yapılır. Genellikle duvar kalınlıkları dış duvarlarda 50-60 cm iç duvarlarda ise 30 cm civarında olur.
Geleneksel yapım yönteminin dışında, çelik veya betonarme yapım sistemi ile imal edilen villanızın dış ve iç duvar kaplamalarını ince kesilmiş taş ile kaplayarak da taş görünümlü bir yapı elde etmeniz mümkündür.
Ahşap gibi doğal bir malzeme olan taş evler estetik, doğaya uyum, kalıcılık, güzel yaşlanma, tokluk hissi yaratma vb. gibi bir çok olumlu özellik içermektedir.
Taş evlerin sağlamlığı ve dayanımı sayesinde uzun süre bakım, onarım, tadilat gerektirmemesi de olumlu yanlarındandır.
Taş ev yapımı, ahşap evlerde olduğu gibi özel bir yetenek ve teknik gerektirir. Bu nedenle bu konuya ilgisi ve merakı olanların daha kolay ve daha incelikli eserler üretebileceği sistemlerdir.
ÇELİK YAPIM SİSTEMLERİ
Çelik özellikle son iki yüzyılda kullanımı giderek artan bir malzemedir. Betonarme sistem içinde kullanılan çelik çubuklardan ayrı olarak hem ağır çelik putrellerin işlenmesi, hem de çelik saç tabakaların bükülerek profil haline getirildikten sonra işlenmesi (hafif çelik) yoluyla çelik villa yapımı gerçekleştirilir.
Hem ağır çelik yapım sisteminde, hem hafif çelik yapım sisteminde çelik malzeme yapının ayağa kaldırılması ve taşıyıcı sistemin oluşturulması için kullanılır. Dolayısıyla taş ve ahşap yapım sistemlerinde olduğunun aksine binayı bitirebilmek için tek başına yeterli değildir. Döşeme ve duvar yüzeylerinin oluşturulabilmesi ve iç dolgularının yapılarak geçirimsizlik ve izolasyon sağlanabilmesi için farklı malzemelerle birlikte kullanılmaya ihtiyaç duyar.
Çelik yapım sistemi özellikle depreme ve doğal afetlere karşı dayanımı yüksek olduğu için tercih sebebi olmaktadır. Bunun yanında hızlı imalat ve malzeme israfının az olması, betonarme ve taş yapım sistemlerine göre taşıyıcı elemanların boyutlarının daha küçük olması ve dolayısıyla planda daha az yer kaplaması yine villa yapımında tercih sebebi olarak düşünülmesine imkan vermektedir.
Çelik mukavemeti yüksek olan bir malzemedir. Hem çekme hem de basınç kuvvetlerine karşı dayanıklıdır. Esnekliğinin yüksek olması sayesinde deprem kuvvetlerine karşı dayanımı yüksektir.
Çelik taşıyıcı sistemler ile geniş açıklıkları geçmek ve uzun konsollar yapmak mümkün olduğundan villanızın tasarımında yapının içinde ve dışında çok az kolon kullanarak farklı mimariler elde etme imkanı sağlanır.
Comments