Bina tasarımında hiç bir zaman tam anlamıyla başıboş, her hangi bir referansı olmayan, kısıtlamalardan tamamen bağımsız ürünler elde edilemez. Bunun güncel hayat pratiğinden ve fizik yasalarından kaynaklanan temel sebepleri vardır.
Her şeyden önce yer çekimi yapı tasarımını belirleyen en önemli etkendir. Tüm yapıların statik açıdan sağlam, kendi ağırlıkları ve taşıdıkları yükler yanında rüzgar ve deprem gibi ekstra etkenlere de karşı koyabilecek düzeyde mühendislik hesaplarının yapılmış olması elzemdir.
Her yapı bir amaç için yapılır. Yapının inşa edilmesi ile karşılaması beklenen bazı ihtiyaçlar vardır. Barınma, çalışma, gösteri, sağlık, güvenlik vb gibi fonksiyonel ihtiyaçların yanı sıra simgesellik taşıması ve estetik açıdan beğeni uyandırması da beklenir.
Isıtma, soğutma, havalandırma, yalıtım, tesisat gibi bir çok farklı bileşen yapının kullanımı süresince gerekecek kullanım yükleri ön görülerek tasarlanır ve birbirleriyle entegre şekilde üretim gerçekleştirilir.
Tüm bu hesaplama, tasarlama ve üretme süreçlerinde gereksinimleri ve zorunlulukları belirleyen kıstaslar, kriterler ve sayısal değerler birer parametredir.
Günümüzde parametrik tasarım dendiğinde ne yazık ki ilk akla gelen eğlenceli form çalışmaları ve astarı yüzünden pahalıya gelen yapı önermeleri olmaktadır. Aslında parametrik tasarım yeni teknolojik araçların tasarımcılara sunduğu imkanlar sayesinde bir eğlence ve reklam aracı olmanın çok daha ötesinde anlamlar taşımaktadır.
Özünde parametrik tasarım yeni bir şey değildir. Binlerce yıldır yapım üstatları zaten tasarımlarını çeşitli parametrelere göre geliştirmekte ve inşa etmektedirler. Günümzüde yaşadığımız en büyük fark ise bilgisayarlar ve yazılımlar sayesinde normal hatta süper zeki bir tasarımcının hayal dahi edemeyeceği hesaplama gücünün getirdiği alternatif çözüm uzayının genişlemesidir. Bunun yanında manuel olarak yapılamayacak bir çok ilişkisel çözümleme, parametrik tasarım yazılımları sayesinde çok kolay bir şekilde gerçekleştirilebilmekte ve üstelik görselleştirilebilmektedir.
Bu hesaplama ve görselleştirme imkanı; kullanım becerisine sahip becerikli ellerde artık aşina olduğumuz bol kıvrımlı formlarla, nerede başladığı ve nerede bittiği belli olmayan planlama ve kütle çözümlemeleriyle bizleri karşı karşıya getirmiştir.
Şekilsel araştırmaları ve zorlamaları tasarım dünyası içinde anlamlı bir yere koymak aslında mümkündür. Bununla birlikte parametrik tasarım imkanlarında elde edilen potansiyel ne yazık ki yeterince değerlendirilememektedir.
İçinde bulunduğumuz yüzyıl bilgi ve veri yüzyılı olmakla birlikte tasarım ve yapım endüstrisi farklı sektörler olan otomotiv, sağlık, bilgisayar, iletişim, pazarlama vb gibi alanlara göre yeterince dijitalleşemediği için gerekli atılımı gösterememektedir.
Yüksek oranda verimsizlik, fire, maliyet dalgalanmaları, fizibilite hataları dijitalleşememenin ve veriye dayalı uygulamaların geniş oranda kullanılamamasının sonuçlarındandır. Parametrik tasarım bu handikapların ortadan kaldırılabilmesi için kullanılabilecek önemli bir yöntemdir.
Özellikle mimari tasarımda, dijital parametrik tasarım imkanları hedefli ve sonuç odaklı kullanılarak oldukça başarılı sonuçlar elde edilebilir. Mimari tasarımın hemen her aşamasında sürekli ileri – geri bildirimler almak ve vermek, metraj ve malzeme kontrolleri yapmak, çevresel etmenlerle nasıl etkileşildiğini sürekli ölçerek kontrol altında tutmak, projenin bağlamına en uygun tasarımı yapabilmek için mevcut yapılaşmadan alınacak referansları sayısallaştırabilmek ve tüm bunları doğru önceliklendirme ile değerlendirmek parametrik mimarinin özünü oluşturmaktadır.
Doğru algoritmik yaklaşımla geliştirilmiş olan bir parametrik mimari model üzerinde revizyonalara ve farklı alternatiflerin sorgulanmasına da kolaylıkla imkan vereceğinden dijital bir simülasyon olarak yaşayan bir nitelik kazanır. Bu sayede sınırsız sayıda alternatif ve bu her alternatifin çeşitli kullanım potansiyelleri tek tek ölçümlenerek en uygun tasarım karar vericiler tarafından seçilebilir.
Örneğin, vaziyet planında yapıların parçalanışı, bir araya gelişi, yönlenişi, oturum ebatları, yükseklikleri gibi bir çok farklı parametre, algoritmik bir yaklaşımla programlanarak yapının temel form belirleyicileri haline getirilip yazılımların arayüzleri üzerindeki sayısal kontrollörleri kullanarak sınırsız sayıda tasarım alternatifini hem görsel olarak hem de sayısal olarak inceleme imkanı sunabilir. Bu sayade; yapının güneşlenme miktarı, akustik değerleri, tüketilecek enerji, kullanım alanları, sirkülasyon alanları, manzara imkanı, cephe yüzeyi, hacim, çevre yapılaşma ile ilişkiler gibi bir çok etmen sayısal olarak ölçümlenebilir. Bu ölçümler yine bir optimizasyon algoritması kullanılarak beklenen en uygun değerlere sahip form ve tasarım alternatifi çözüm uzayı içinden seçilebilir.
Parametrik tasarım yazılımları mimarlara ve mühendislere yapı tasarımında yeni bir vizyon sunmaktadır. Bu konuda yatırımcılar ve gleiştiriciler de çalıştıkları tasarım ekiplerinden parametrik çözümlerini sunmalarını ve gerekli testleri yapmayı istemelilerdir.
Comments