Firmalar İçin BIM’e Geçiş Süreci Rehberi
Hatırlayacağınız üzere; Yeni Başlayanlar İçin BIM – 1 yazımızda BIM ile ilgili temel kavramları, Yeni Başlayanlar İçin BIM – 2 yazımızda BIM süreçlerinde kullanılan güncel temel programları incelemiş idik. Bugünkü yazımızın konusu ise yazı dizimizin gelişimine paralel olarak Firmalar İçin BIM’e Geçiş Süreci’dir.
BIM’in yapı sektörü için ne anlama geldiğini, avantajlarını, Tasarım, Proje Geliştirme, Yönetim, İmalat ve İşletme süreçlerine olumlu etkilerini önceki yazılarımızda da belirttiğimiz üzere tekrar tartışmaya gerek duymuyoruz. Bu konularda özellikle Mimari Tasarım Sürecinde BIM Kullanmanın Faydaları, Entegre Proje Yönetimi BIM Revit yazılarımızı inceleyerek bahse konu faydaları değerlendirme imkanı elde edebilirsiniz.
Peki, Mimarlar için bu kadar faydaları olan, yeni imkanlar yaratan, farklı bakış açıları kazanmayı sağlayan BIM konseptine nasıl adapte olunabilir, neler yapmak gerekir, iş süreçleri BIM’e nasıl uygun hale gelebilir biraz irdelemek istiyoruz. Her geçen gün BIM süreçlerinin daha kapsayıcı ve teknolojiye daha entegre olarak dijitalleştiği dünyamızda ülkemizdeki Mimarlık-Mühendislik-İnşaat sektörlerinin güncel durumunu göz önünde bulundurarak BIM2, BIM360 vb gibi daha güncel konu ve kavramlara girmeden ilk aşamalardan başlayarak açıklamalarımızı vermemizi daha doğru buluyoruz. Bu ilk adımı atıp kendimizi formatlama iradesini gösterdiğimizde sürecin dinamikleri zaten geri kalanını yapmayı oldukça kolaylaştıracaktır.
Konuyu birkaç alt başlık ile değerlendirmek daha faydalı olur kanaatindeyiz. Bu alt başlıkları şu şekilde özetleyebileceğimizi düşünüyoruz.
1. Liderlik ve Yönetim
2. Bilinç Düzeyi
3. Bütçe
4. Hedef İş Modeli
5. Motivasyon
6. Danışmanlık
7. Temel Eğitim
8. İnsan Kaynağı
9. Teknik Donanım
10. Proje Paydaşları
11. Örnek Uygulama
12. Altlıklar, Kütüphaneler ve İşleyiş
13. Pratik
14. Görsel Programlama
15. İleri Seviye BIM
13. maddeye kadarki olan süreçleri BIM’e geçiş süreci olarak değerlendirebiliriz. 14 ve daha sonrasına eklediğimiz ve daha da ekleyebileceğimiz aşamalar ise kanaatimizce çok da uzak olmayan bir gelecekte Mimarlık-Mühendislik-İnşaat sektörlerinde mesleki pratiğin icrasına dair ana gündem maddeleri olacaklar.
BIM’e geçiş sürecinin ana çerçevesini yukarıda listeledğimiz şekilde kurmak zannediyoruz ki farklı farklı firmaların kendilerine özgü durumlarına adapte edilerek uyarlanabilir.
Ancak temel olarak bu alt başlıklarla ilgili sorunların çözümü gerekecektir. Aslında bu geliştirme çalışmaları firmaların hayatlarını devam ettirmelerine ciddi oranda destek olacak olmakla birlikte daha başarılı olmalarına da yardımcı olacaktır.
1. LİDERLİK ve YÖNETİM
BIM’e geçiş süreci bir firmanın en önemli projesidir ve yüksek bir liderlik, iyi bir yönetim ister. Başarı ve Başarısızlık her projede olduğu gibi lider ve yönetime aittir.
BIM’e geçiş süreci bütüncül bir yaklaşım ister. Firmanın iş yapış biçiminde köklü bir değişiklik gereklidir ve değişimin olduğu her yerde bir direnç söz konusudur. Bu nedenle Liderlik BIM’e geçiş sürecinin en temel öğesidir. BIM konsepti Revit yada Archicad yada başka bir paket program satın alıp, kiralayıp o yazılım üzerinden proje çizmek değildr. Bu noktada BIM’in firmaya ve çalışanlara, firmanın müşterlerine ve sektöre ne kazandıracağı, BIM konseptine geçilmediği takdirde firmanın ve müşterilerin ne gibi kayıplara uğrayacağı net bir şekilde anlaşılmalıdır. Bu anlayışı en derinden ve temelden firmadaki Lider hissetmeli ve kavramalıdır. BIM’e geçiş firmadaki iş yapma biçimine dair tüm alışkanlıkların değiştirilmesini gerekli kılabilir.
İş geliştirme çalışmalarından teklif ve sözleşme aşamalarına, iş programından sorumluluk dağılımına, tasarım evresinden ihale dokümanlarının hazırlanmasına, imalat resimlerinden iş bitirmeye ve inşaat bütçesinden yapı işletmesine kadar tüm süreçler daha gelişkin, daha teknik, daha bilgi ve paylaşım merkezli ve daha kontrol edilebilir olacaktır.
BIM’e geçiş sürecinde liderlik önemlidir çünkü sürecin herhangi bir aşamasında tıkanıklık yaşanması çok olağandır. Sık görülen bir durumdur. Liderliğin bu noktada yolu açıcı, motive edici, sorunları çözücü bir rol oynaması elzemdir. Liderlik, süreci ve süreçle ilgili görevlileri desteksiz bıraktığı anda sistem çöker. Çoğu firmanın başına gelen budur. Aslında çoğu firma bu noktada yanlış başlamıştır. İşi liderlik yeterince sahiplenmemiş yada sahiplense bile doğru yönetim becerisini gösterememiştir.
Çoğu iş sahibi ne yazık ki kurumundaki herhangi bir konuda yaşanan başarısızlığı kendisi dışındaki olaylara bağlama eğilimindedir. BIM’e geçiş sürecinde de sıklıkla gördüğümüz başarısızlıkların temel sebebi bu süreçlerin gerçek anlamda projeyi sahiplenen bir liderinin olmamasıdır. BIM’e geçiş sürecine özel olarak görevlendirilen ve BIM Lideri olarak atanan ekip üyeleri de genellikle bir süre sonra yanlız kalırlar. Yada sahip oldukları yetkinliklerin daha gelir getirici operasyonlarda kullanılması gereği fikri bir süre sonra firma yönetiminde ağır basar ve süreç sahipsiz kalır.
Bu ve benzeri Liderlik ve Yönetimsel problemleri daha oluşmadan önlemek en önemli ve sonuç getirici hareket olacaktır. Firma yönetiminin BIM’e geçiş süreci konusunda kesin kararlı olması, yetki ve sorumlulukların net bir şekilde tariflenmesi, sürecin daha önce benzeri operasyonları gerçekleştirmiş profesyoneller ve danışmanlar eliyle yürütülmesinin sağlanması, gerekli bütçe, zaman, insan kaynağı vb kaynakların ayrılması ve belirli bir sürede belirli hedeflere ulaşma gerekliliğinin tespit edilerek bu gelişim aşamalarının izlenmesi gerekliliği aşikardır. Aslında hergün projelerle ve çözülmesi beklenen onlarca sorunla uğraşan meslek erbabının bu konuyu çözemeyeceğini düşünmek de abesle iştigal etmekten farksızdır. Mesele BIM’e geçiş sürecini bir proje haline getirmektir. Bu proje firmanın gelecekteki yerini belirleme noktasında en önemli projedir ve yüksek Liderlik becerisi ve yönetim desteği gerekir.
2. BİLİNÇ DÜZEYİ
BIM’e neden geçilmesi gerektiğini yeterince kavramamış bir ekiple sürece girişilmesindense hiç girişilmemesi daha iyidir.
BIM’e geçiş sürecinin neden gerekli olduğu ile ilgili soru işaretlerinin ekip üyelerinin aklında zerre derecede kalmaması gereklidir. Tüm ekip üyelerine bir yol bulunup zihinsel format atılmalıdır. Tüm ekip aynı amaç etrafında kenetlenip birleşemiyor ve hele ki bu gerekliliği farkedemiyor ise bu acilen çözüm bulunması gereken en önemli sorunlardan biridir.
Ekip çalışmasında benzer zihinsel düzeyde olmak iş hayatında yakalanması en zor seviyelerden biridir. İş hayatının belki de Nirvanasıdır. Aynı amaç uğrunda birleşmiş ve kenetlenmiş bir ekibin başaramayacağı çok az şey vardır ve BIM’ e geçiş kesinlikle bunlardan biri değildir.
Artıları ve eksileri ile BIM konseptinde çalışma şekli tüm ekip üyeleri tarafından iyice kavranmalıdır. Ekibin ve firmanın olası kazanımları yanında ekip üyelerinin bireysel kazanımlarının da iyi bir şekilde kavranması süreci kolaylaştırıcı ve direnci azaltıcı bir etki yaratacaktır. Bunun yanında BIM süreçlerine adapte olmayan bir ekibin yakın gelecekte dijitalleşme ve dolayısıyla geleceğe adapte olma avantajlarından da yararlanamayacağı ve tehlikeli sularda yüzeceği en kısa zamanda farkına varılması gereken bir acı gerçek olarak görülmelidir.
Bilinç düzeyinin yükselmesi için ana eğitim faaliyetleri yanında; firma içi toplantılar, atölye çalışmaları, küçük görevler, benchmarking çalışmaları, söyleşiler, seminerler vb destek etkinlikleri düzenlemeli, tüm ekibin bu faaliyetlerde bulunması sağlanmalı. Özellikle çekirdek ekibin muhakkak bu gibi faaliyetlerde görevler almasına dikkat edilmelidir.
Bilinç düzeyini yükseltecek en önemli diğer bir faaliyet ise hiç kuşkusuz ödül ve ceza uygulamalarıdır. Başarı ve başarısızlığa değil ama ilgililiğe-azme ödül, ilgisizliğe-tembelliğe ceza verilmelidir. Ekip üyelerinin yanlış ve hatalı işler yapmalarına imkan tanıyacak iş süreçleri geliştirilmelidir.
Tüm ekibin BIM ile ilgili bilinç düzeyi çeşitli anket ve iç değerlendirme toplantıları ile ölçülmeli, ilgiyi sürekli üst düzeyde tutacak konular gündeme getirilmelidir.
3. BÜTÇE
BIM’e geçiş süreci firmaya yapılan bir yatırımdır.
Biz mimar ve mühendisler sürekli yatırımcılar için projeler hazırlar, projeler yönetir ve yatırımların devam etmesini isteriz ki işlerimiz devam etsin. Şimdi artık bu yatırımı kendimize ve kendi işlerimize yapmanın zamanıdır.
BIM’e geçiş süreci bütçe gerektirir. Her firmanın büyüklüğüne ve ihtiyacına göre kendisi için oluşturulmuş bir süreç planlanmalı ve bunun maliyeti net bir şekilde tespit edilmelidir. Bu iş için insan kaynağı, zaman ve teknik kaynaklar harcanacaktır. Karşılığında ise iş yapış biçimleri daha kaliteli olacak, dijitalleşecek, güncellenecek, çağdaşlaşacak ve daha karlı olacaktır.
BIM konseptinde proje üretmek ve inşa etmek günümüzde avantajlarını tekrar tekrar belirtmeye gerek olmayacak kadar fırsatlar barındırmaktadır. Bu fırsatlar yatırımcılar, geliştiriciler, kamu ve son kullanıcılar için olduğu kadar meslek profesyonelleri ve sektör çalışanları için de geçerlidir. Dolayısıyla ortada, yapılacak yatırımın karşılığında sağlanacak çok ciddi faydalar bulunmaktadır.
BIM’e geçiş için uygun bir zaman beklemek beyhude bir bekleyiş olabilir. Gerekli finansal araçlar kullanılmalı, ekip ve danışmanlar ayarlanmalı ve kati bir şekilde kontrollü bir bütçe ile süreç yürütülmelidir. Sürecin herhangi bir kısmında süreci akamete uğratacak bütçe kısıntılarından kaçınılmalıdır. Sürecin liderine gerekli hallerde kullanabileceği ekstra kaynaklar sağlanmalıdır.
4. HEDEF İŞ MODELİ
Rotası olmayan geminin gideceği yeri bilememesi gibi kendine uygun iş modeli olmayan bir firmanın da BIM ile ulaşacağı noktayı kestirebilmesi mümkün değildir.
Bazı proje firmaları tüm projelendirme süreçlerini kendi içinde çözen takımlardan oluşur, bazıları ise farklı işlere odaklanmış departmanlardan. Bazı proje firmaları ise her ikisini de barındıran daha karmaşık işleyiş mekanizmalarına sahiptir. BIM’e adapte olunduktan sonra sahip olunacak yetenekler ve üretilecek hizmet değeri iyice etüt edilerek her firmanın kendine özel iş modelini belirlemesi varılacak hedefi ortaya koyması açısından önemlidir ve BIM’e geçiş sürecinin nihai amacını daha kolay ulaşılabilir kılar. Takımlara ayrılmış mı, departmanlaşmış mı, ikisinin karması mı yoksa daha farklı bir anlayışla mı işin yürütüleceği detaylı iş modelleri oluşturularak netleştirilmelidir.
Her ne kadar projelendirme faaliyetleri sistemli işleyişin yanında yıldız projecilere göre şekillenebilir olsa da bir firma için sistemden ziyade bireysel başarılara endeksli bir iş modeli daha yüksek riskler taşır. Bu noktada getirileri ve götürüleri, avantajları ve dezavantajları ile iş modeli sorgulanmalı uzun vadede firma için en iyi sonucu vereceğine inanılan iş modeli tespit edilerek BIM’e geçiş süreci buna göre geliştirilmelidir. Proje tasarımcıları için iş modelinin tasarlanması da aslında oldukça yaratıcı çözümler isteyen bir faaliyettir ve kesinlikle önemsenerek gerçekleştirilmeli gerekirse farklı testlere tabi tutulmalıdır. Firmanın geçmişindeki proje hazırlama süreçlerinde yaşanan olumlu ve olumsuz noktalar tespit edilerek iş modelinde geliştirmelere gidilmelidir.
5. MOTİVASYON
Motivasyonu yüksek bir takımın kazanamayacağı maç yoktur.
BIM’e geçiş sürecinde tüm frmanın yüksek motivasyon taşıması sürecin başarılı bir şekilde kotarılmasında önemli bir rol oynayacaktır. Motivasyonun yüksek tutulması için kenetlenmiş bir takım gibi hareket edilmelidir. Süre içinde arkada kalan ekip arkadaşlarına destek verildiği gibi önden giden ekip arkadaşları da takdir edilmelidir.
BIM konsepti birlikte ekip çalışması gerektiren bir yapıda olduğundan BIM’e geçiş sürecinde yüksek motivasyonun sağlanması, iş süreçlerinin de daha başarılı ve gelir getirici olmasına olumlu etkide bulunacaktır.
6. DANIŞMANLIK
Yatırımcıların proje geliştirirken proje danışmanına ihtiyacı olduğu gibi BIM’e geçiş sürecindeki firmaların da yol gösterici danışmanlara ihtiy
acı vardır.
Daha önce benzer süreç ve sorunlarla defalarca karşılaşıp doğru çözüm yollarını öğrenmiş işinin uzmanı danışmanlar ile çalışmak hem zaman hem de maliyet tasarrufu sağlar. BIM’e geçiş sürecindeki firmaların herşeyi kendi başlarına çözmeye çalışmaları aslında daha maliyetli olan yoldur.
Bu süreçte danışmanın verebileceği birçok hazır ve paketlenmiş bilgi vardır. Firmanın eğitimlerini organize eder; bilinçlenmeyi kuvvetlendirir; altlıkların ve çalışma biçiminin oluşturulmasını sağlar; kütüphanelerin ve arşivlerin derlenmesini kolaylaştırır ve aslında en önemlisi süreci disipline ederek istikrarlı bir ilerleme sağlar.
BIM’e geçiş sürecinin devamında yaşanabilecek olası sorunlarda destek olur ve hatta hayata geçirilecek ilk projelerde ekibin bir parçası haline gelerek ekibin tam kalbinde yer alarak tüm ekip üyelerinin pratik kazanmasına yardımcı olur.
BIM Danışmanı, yapılan yatırımın risklerini minimize eden sigortadır. Yol arkadaşıdır.
7. TEMEL EĞİTİM
Eğitimin amacı ezberletmek değil kendi kendine öğrenen bir yapı oluşturmak olmalıdır.
BIM’e geçiş sürecinde gerçekleştirilecek faaliyetlerin en önemlisi ekibin eğitiminin sağlanmasıdır. Ekibin eğitimi birçok daha alt başlığı içerir ve sürecin en uzun ve çetrefilli bölümüdür.
BIM konseptinin ve faydalarının kavranması, teknik yazılım ve donanıma hakimiyet, birlikte iş yapma kültürünün geliştirilmesi, entegre proje yönetimi süreçlerinin oluşturulması vb gibi mesleki yeterliliği ve donanımı arttıran birçok kazanımı getirecektir. Genellikle en yoğun mesai harcanan süredir. BIM süreçleri ile birlikte temel BIM yazılımının öğrenilmesi ve kullanım pratiğinin geliştirilmesidir. Bu noktada örneğin Autodesk Revit programının ne olduğu, ne gibi işlevlere sahip olduğu, neler yapılabileceği, programın kapasitesi, dosya transferleri, linkler, ekip çalışması, modelleme, detay çizimleri, görüntü ayarları, görselleştirme, farklı detay seviyelerinde çalışma, malzeme özellikleri, etiketleme vb bir çok program fonksiyonu öğrenilir ve örnek projeler üzerinde kullanım becerileri arttırılır.
Program üzerinde çalışırken karşılaşılabilecek problemlerin çözümlerine yönelik örnekler gösterilir. Ksıa yollar ve ipuçları öğretilir. Ekibin soruları cevaplanır küçük görevler verilerek kendi kendilerine öğrenmenin de yolları gösterilir.
BIM temel eğitiminin tam anlamıyla başarılı olması için resmin tamamını gösteren stratejik plan hazırlanmalı ve bir parçası olarak bu planla uyumlu yürütülmelidir.
8. İNSAN KAYNAĞI
Yazılım-donanım birlikteliği insanın yerini alana kadar en önemli kaynak insandır.
Bilgi üzerine çalışan her türlü sistemin en önemli bileşeni insandır. Yetişmiş insan gücünün karşılığını herhangi bir sistemde tutabilecek bir unsur henüz geliştirilmiş değildir. BIM süreçlerinde de sistemin en önemli bileşeni iyi yetişmiş iş gücüdür. Firmaların BIM’e geçiş süreçlerinde ekiplerini BIM süreçlerini bilen veya hızla adapte olan tecrübeli üyelerle zenginleştirmeleri kuvvetle uygulanması gereken bir prensiptir.
Ekibin içinde tecrübeli ve bilgili çalışanların olması birçok konunun hızlı ve pratik bir şekilde çözülmesine imkan tanır. Herhangi bir BIM sürecinde BIM Yöneticileri, BIM Koordinatörleri, BIM Kütüphane Oluşturucuları vb önemli pozisyonlardır. Her firmanın-ekibin kendi bünyesinde ihtiyacına uygun olarak bu pozisyonların gerekliliklerini karşılayacak personeli yetiştirmeleri büyük bir kazanım olacaktır.
9. TEKNİK DONANIM
Herhangi bir bağıl sistem, o sistemin en yavaş parçası kadar hızlıdır.
BIM süreçleri aslında bir sistemdir. Projelendirme veya uygulama çalışmalarının büyük oranda dijitalleştirilmesi sistemin önemli bir özelliğidir. Dijitalleştirilme söz konusu olduğunda sistemin en önemli bileşenlerinden biri yazılım ve donanım yapısıdır.
Revit, Archicad, Allplan vb gibi yazılımlar günümüzde en çok kullanılan BIM programlarıdır. BIM’e geçiş sürecinde firmaların hangi yazılım sistemi ile hareket edeceklerini belirlemeleri stratejik bir karardır. Bu kararı yerinde verebilmek için uzun vadeli düşünmek önemlidir. Kullanılacak yazılımın sektördeki kullanım yaygınlığı, yazılıma hızlı adapte olunabilme özelliği, farklı yazılımlarla dosya transferi kolaylığı, yazılımı kullanan yetişmiş insan gücünün sektördeki oranı, yazılım bütçeleri, güncelleme olanağı, yazılımla ilgili eklentilerin kolay ulaşılabilirliği, yazılımın diğerlerine göre kullanım kolaylığı ve avantajlı-dezavantajlı yönleri, yazılım sağlayıcılarla kurulan ilişkiler, ihtiyaç duyulan donanım, eğitim imkanı, yazılımı kullanan diğer proje paydaşlarının olması, işveren grupların tercihi vb gibi birçok parametre yazılıma karar verilme aşamasında dikkatle üzerinde düşünülmesi gereken unsurlardır.
Yazılım ile birlikte düşünülmesi gereken bir diğer etmen de kaçınılmaz olarak donanımdır. BIM süreçlerinde donanım tekil kullanıcı bilgisayarlarından ziyade sistemi oluşturan ağın sağlıklı kurulması öncelik alınarak belirlenmelidir. BIM süreçlerinde aynı proje üzerinde birçok takım birlikte aynı anda çalışacağından tüm sistemin hızı birlikte çalışma kolaylığı ve rahatlığı ile doğru orantılı olarak artacak yada azalacaktır. Kesintisiz güç kaynağı nasıl tespit edilecek, BIM serveri firma içinde sabit mi olacak bulut sistemler mi düşünülecek, internet ve ağ alt yapısı ve hızı nasıl olacak, seçilecek programa göre kullanıcı bilgisayarlarının kapasitesi ve teknik donanımı nasıl olacak, güvenlik duvarı nasıl kurulacak – hangi protokoller uygulanacak, dosyalama sistemi nasıl yürütülecek, hangi dosyalar kimler tarafından kullanılabilecek-görüntülenebilecek, firma içi ve dışı dosya trafiği nasıl sağlanacak, firmaya özel kütüphane nasıl saklanacak vb ayrıntılar işinin ehli bir IT uzmanı ile birlikte yürütülmeli, özellikle 10 kişi ve üstü firmalarda bir IT departmanı yada sorumlusu oluşturulmalıdır. Donanımın devamlı olarak güncellenmesi ve düzenli kontrollerinin yapılması, kablolama altyapısı ile kablosuz internet sisteminin düzgün çalışması daima kontrol altında tutulması gereken özelliklerdir.
10. PROJE PAYDAŞLARI
Bir insanı en iyi yol arkadaşlığında tanırsın.
Günümüzde özellikli projeler birçok uzmanın ve ekibin birlikte eşgüdüm içinde çalışması ile hayata geçirilebilmektedir. Uzmanlıkların artması ve teknik imkanların gelişmesi farklı alanlarda uzmanlaşmış birçok ekibin sektörde yerini almasına ve ekipler arası işbirliğinin projeler üzerinde yürütülmesine olanak tanımıştır. Bu sayede daha gevşek bağlantılarla işbirliği yapma imkanı doğmuş, proje paydaşlıkları farklı farklı grupların farklı farklı projelerde işbirliği yapabilmelerine olanak tanımıştır. Bunun faydaları olduğu gibi zorlukları da vardır.
Genellikle proje ekiplerinin seçimi zahmetli ve zaman alıcıdır. İdeallerde, diyalogda, çalışma prensiplerinde ve bütçede anlaşabilme olanağı kuran firmalar bu işbirliklerini daha başka projelerde ve uzun süreler boyunca devam ettirme niyetini ekstrem bir durum olmadığı müddetçe taşırlar. BIM’e geçiş sürecine girmiş bir firmanın, BIM süreçleri ile hizmet vermeye başladığı anda karşılaşacağı en büyük zorluklardan birisi BIM süreçlerinde birlikte çalışacağı, ortak prensipleri ve yazılımı kullanabileceği proje paydaşlarını bulmaktır.
Örneğin BIM’e geçmiş bir mimarlık ofisi, proje süreçlerinde entegre çalışabileceği statik, elektrik, mekanik vb gruplarla işbirliği-proje paydaşlığı yapamaz ve bu gruplar farklı bir yazılımda 2 boyutlu kalırlar ise BIM süreçlerinin avantajlarından yararlanmak hayal olabilir. Ülkemizdeki temel eksiklerden birisi budur. Dolayısıyla özellikle birlikte iş yapmış ve birbirini tamamlayan proje gruplarının, inşaat firmalarının vb. dğer proje paydaşlarını da BIM süreçlerine geçmeye teşvik ve ikna etmeleri, bu süreçlerde zaman zaman benchmarking çalışmaları yapmaları ve birbirleri ile bilgi paylaşımına girmeleri önemli kazanımlara yol açacaktır.
Benzer durum tedarikçiler ve uygulama firmaları için de geçerlidir. İmalat aşamasında gerekli olacak projelendirme ve hesap çalışmalarının BIM ile entegre bir biçimde yürütülmesi hem inşaat aşamasında sağlayacağı faydalar, hem tedarik zincirinin birbiri ile bütünleşmesi hem de işletme aşamalarında getireceği avantajlar nedeniyle tüm proje paydaşları için önemli kazanımlar sağlayacaktır.
Özellikle, gayrimenkul geliştiricilerinin ve mimarların BIM süreçlerine geçişle ilgili olarak proje paydaşlarını teşvik etmeleri ve hatta zorlamaları hem kendi, hem sektör açısından olumlu sonuçlar doğuracaktır.
11. ÖRNEK UYGULAMA
Zaman geçirmeden prototip oluşturulmalıdır.
BIM’e geçiş sürecindeki ekibin temel eğitim çalışmaları ardından gerçekte BIM’in ne olduğunu ve kazanımlarını en iyi anlayabileceği süreç örnek uygulama aşamasıdır. Sistemin tüm bileşenleri ile test edilmesi, yazılım-donanım-kullanıcı uyumunun sağlanması, firma kültürünün adapte olması, ekibin önden ve geriden gidenlerinin tespit edilebilmesi ve varsa gözden kaçan ihtiyaçların belirlenmesi için örnek proje uygulaması önemli bir aşamadır.
Örnek proje uygulaması aşamasında tasarım veya müşteri beklentilerinin karşılanmasından daha çok sistemin test edilmesine ve adaptasyona yönelik konuların öncelikli olarak değerlendirilmesinde fayda bulunmaktadır.
Bunu tırmanılan bir merdivenin ilk basamakları olarak değerlendirmek, yaşanılacak sorunlara yada kullanıcı hatalarına çok takılmadan iyileştirme çalışmalarını yapmak, ekibin motivasyonunu yüksek tutacak şekilde üst yönetim tarafından ilgi ile takip etmek takınılması gereken önemli tutumlardır.
12. ALTLIKLAR, KÜTÜPHANELER VE İŞLEYİŞ
Bilgi ve bilgiye erişim günümüzün en değerli zenginlik kaynağıdır.
BIM süreçlerinde sistemin derli toplu bir şekilde yürütülebilmesi için herkes tarafından ortaklaşa kullanılacak altlıklar en baştan planlanmalı ve nasıl geliştirileceği tarif edilmelidir. Bu tüm sürecin bütüncüllüğünün ve kolay anlaşılabilir olamasının önemli bir ayağıdır. Altlıklar; isimlendirme aşamasından başlayarak, proje içerisinde kullanılacak plan-kesit-görünüş düzenlerini, yazıları, ölçülendirmeyi, etiketlemeyi, revizyon protokollerini, dosya paylaşım sistemini, aynı dosyada çalışma protokollerini vb gibi sistemin işleyişine dair düzen ve disiplin getiren birçok parametreyi içermektedir.
BIM doğası gereği, dijital ortamda gerçek hayattaki gibi davranan objelerin bir araya getirilerek modellenmesi esası üzerinden yürür. Bu gerçek hayattaki karşılıklarını temsil eden objelerin meydana getirdiği külliyat-kütüphane BIM sisteminin temel bileşenlerindendir. Hangi detay seviyesinde hangi objenin kim tarafından ne düzeyde bilgi taşıyarak üretileceği ve BIM modeline entegre edileceği önemli bir BIM yönetim kararıdır. Bu kütüphane objelerinin üretilmesi BIM sürecinin işgücü gerektiren önemli bir aşamasıdır. Firmalar genellikle bu süreç için BIM koordinatörü pozisyonunu oluşturur ve kütüphane meydana getirilmesi bu pozisyon sorumluluğunda yürütülür. BIM kütüphanesinin saklanması, korunması, amacı dışında kullanılmaması firma yönetimi ve proje yürütücüleri tarafından dikkatle izlenmesi gereken bir konudur.
13. PRATİK
Pratik, Pratik, Pratik, tekrar, tekrar, tekrar...
Bu kondua söyleyecek pek fazla birşey yok aslında. Karar verildi, yatırım yapıldı, işgücü ayarlandı, temel eğitim alındı, örnek uygulama gerçekleştirildi. Artık geriye kalan sürekli tekrar ve iyileştirme ile sistemin mükemmelleşmesini sağlamak.
14. GÖRSEL PROGRAMLAMA
Yazılım yazan yazılımlar yazılacak.
Görsel programlama son yıllarda tasarımcılar için geliştirilmiş önemli bir imkandır. Özellikle Rhino için oluşturulmuş olan Grasshopper ve Revit için oluşturulmuş olan Dynamo bu alandaki en bilinen ve hızlı gelişen platformlardır.
Bir BIM yazılımı olan Revit, içine entegre edilen Dynamo ile işlem gücünü önemli oranda arttırmıştır. Kendi websitesinde Dynamo için “dynamo onu ne yapıyorsanız odur” tanımı kullanılmıştır. Dynamo bir görsel programlama aracıdır. Satırlarca kod yazılmasına gerek duyulmadan, önceden tanımlanmış fonksiyonları taşıyan düğümlerin birbirleri ile ilişkilendirilerek istenen amaca ulaşılmasını kolaylaştıran çözümler üretmeye yarar. İstenen amaç, eğrisel bir yüzey modellemek, bir grid sistemi ve bu gird sisteminin kesişimlerinde kolon taşıyıcılar yerleştirmek, mahal numaralandırılmasını otomatikleştirmek, güneş enerjisi çalışmaları ve bununla uyumlu cephe-çatı paternleri oluşturmak, proje içinde tüm iç mekanlardaki tüm duvarlara dik iç mekan cephe paftalarını oluşturmak, pafta isimlerini otomatik olarak yazmak, proje içerisinde istenen herhangi bir tipteki tüm objeleri seçmek vb herhangi bir şey olabilir.
Dynamo açık kaynak kodlu bir yazılımdır ve dünyanın her yerinden kullanıcılar sürekli yeni görsel kodlar oluşturmakta ve bunları tüm dünya ile ücretsiz olarak paylaşmaktadırlar.
Belki de modellemek için klasik yöntemlerle saatlerce zaman harcanacak bir tasarımın birkaç dakika içinde ana hatlarını meydana getirecek bir dynamo görsel kodu oralarda bir yerde araştırıp bulunmayı bekliyor olabilir.
15. İLERİ SEVİYE BIM
BIM, BIM 2, BIM 3, ...
BIM halen geliştirilmekte olan bir konsepttir. İlk etapta yapının modellenmesi aşamasında 2 boyutlu çizimlerin 3 boyutlu model üzerinden otomatik oluşturulması gibi daha basit bir amaçla başlanıp günümüzde tüm tasarım, yapım ve işletme süreçlerinin entegre bir biçimde üzerinde yürütülebileceği komplike yapıya ulaşmıştır.
Ana hatları ile BIM0, BIM1, BIM2, BIM3 tanımlarını şu şekilde yapabiliriz.
BIM0; En basit tabiriyle seviye 0 etkili bir şekilde işbirliği anlamına gelmez. Tüm çizimler yanlızca 2 boyutludur. Çıktılar kağıt veya dijital yada her iksinin birlikte kullanımı iledir. Güncel endüstri şu anda bu aşamayı geçmiş görünmektedir.
BIM1; Birçok kuruluşun şu anda faaliyet gösterdiği seviyedir. Tipik olarak konsept çalışması için 3d CAD ile resmi ve uygulama projeleri için 2d çizimlerinden oluşu ifade eder.
BIM2; Bu seviye işbirliği düzeyinin geliştirildiği aşamayı ifade eder. Ancak yinede bu seviyede tüm taraflar kendi 3d modellerini oluştururlar. Tasarım bilgileri ortak bir dosya formatı üzerinden paylaşılır. Bu sayede işveren kendi BIM modelini oluşturup kontrollerini sağlayabilir. Bu nedenle tüm paydaşların oluşturduğu modeller IFC veya COBie gibi ortak dosya formatlarında paylaşılır.
BIM3; Bu seviye günümüz BIM sürecinin en üst aşamasını temsil etmektedir. Tüm bilginin merkezi tek bir model üzerinde toplanması amacıyla tüm proje paydaşlarının bu tek model üzerinde çalışmasını ifade eder. Bütün taraflar aynı modele erişebilir ve bunları değiştirebilir. Bu konsepte Open BIM de denmektedir. Telif hakkı, güvenlik ve sorumluluk gibi konularda protokollerin netleştirilmesi önemlidir.
תגובות